هموپرفیوژن فرایندی است که طی آن خون از سیستمی جاذب عبور می‌کند، تا مواد سمیِ خاصِ موجود در آن از بین برود. سیستم جاذب از محفظه‌ای پلاستیکی یا کارتریج تشکیل شده‌است که حاوی دانه‌هایی برای جذب مولکول‌ها است.
در این روش نیز مانند سایر روش‌های خارج‌پیکری، از جمله همودیالیز (HD) و هموفیلتراسیون (HF)، خون از بدن بیمار به دستگاه منتقل شده، تصفیه می‌شود و معمولاً با استفاده از خون وریدی به بدن بیمار بازگردانده می‌شود.
هموپرفیوژن برای تکمیل فناوری‌های تصفیهٔ خونِ موجود، مانند همودیالیز و یا درمان‌های مداوم جایگزین کلیوی (CRRT)، در مدیریت مسمومیت‌های دارویی یا شیمیایی و انسفالوپاتی کبدی استفاده می‌شود. هموپرفیوژن ممکن است هم‌زمان با همودیالیز یا CRRT استفاده شود تا از مزایای بالینی هر یک از این روش‌های درمانی بهره‌مند شد. اندیکاسیون‌های بالینی گفته‌شده در بالا معمولاً در بخش مراقبت‌های ویژه بررسی می‌شوند.
با توجه به ماهیت این اندیکاسیون‌ها، ارائهٔ این روش تصفیهٔ خون چالش‌برانگیز است. برخی از فناوری‌های تصفیهٔ خون برای رفع این مشکل بهبود یافته‌اند. برای نمونه سیستم Prismaflex® که برای CRRT یا TPE استفاده می‌شود، اکنون امکان استفاده از مجموعهٔ هموپرفیوژن را نیز فراهم می‌کند.
سیستم جاذب
سیستم دستگاه جاذب از گرانول‌هایی (دانه) مانند کربن فعال (زغال چوب)، رزین‌های تبادل یونی یا رزین‌های غیریونی تشکیل شده‌است. این گرانول‌ها در محفظه‌ای پلاستیکی که ورودی و خروجی خون دارد، قرار گرفته‌اند. برخلاف همودیالیزور، در این سیستم برای محلول‌های دیالیز نیازی به ورودی و خروجی نیست.
موارد مصرف هموپرفیوژن
از هموپرفیوژن ممکن است در درمان مسمومیت‌های دارویی یا شیمیایی و انسفالوپاتی کبدی استفاده شود.
مسمومیت‌های دارویی یا شیمیایی
برای هرگونه مسمومیت دارویی یا شیمیایی تنها در صورتی از درمان‌های خارج‌پیکری (ECT) استفاده می‌شود که علائم مسمومیت شدید و پاسخ آهسته به درمان‌های استاندارد وجود داشته باشد و درمان خارج‌پیکری سموم را تا 30 درصد یا بیشتر از آنچه بدن می‌تواند از بین ببرد، حذف کند.
استفاده از هموپرفیوژن به‌معنای صرف‌نظر کردن از روش‌های استاندارد درمان مانند شست‌وشوی معده، باز کردن راه هوایی، کنترل تعادل الکترولیت و آب و دیورز اجباری نیست.
همچنین مهم است که بر سطوح داروها و مواد حیاتی‌ای که ممکن است در این فرایند حذف شوند نیز نظارت کنیم.
مطالعات متعدد در زمینهٔ مسمومیت‌های دارویی مختلف، تشخیص زودهنگام، شروع درمان‌های حمایتی و مداخله را نجات‌دهندهٔ زندگی معرفی می‌کند.
انسفالوپاتی کبدی
در تعدادی از مطالعات، با استفاده از درمان هموپرفیوژن بهبودیِ قابل‌توجهی در هوشیاری بیمارانِ مبتلا به انسفالوپاتی کبدی مشاهده شد.
معکوس کردن روند کمای کبدی با حذف مواد مرتبط با پیشرفت بیماری امکان‌پذیر است.
آزمایش‌های بالینیِ کنترل‌شده که برای زمان و دفعات درمان هموپرفیوژن در کمای کبدی پیشنهاداتی دارند، محدوداند. با این حال چند مطالعهٔ انسانی تأیید کردند که زمان شروع درمان عامل تعیین‌کنندهٔ مهمی برای نتیجه است.
عمیق‌ترین کما (مرحلهٔ IV) با ادم مغزی برگشت‌ناپذیر همراه است.
درمان در مراحل اولیه، به‌احتمال زیاد منجر به افزایش بقا و نتیجه‌ای مطلوب خواهد شد.
مطالعه‌ای توسط Berk نشان داد که سموم کبدی به‌آرامی در بدن متعادل می‌شوند و توصیه کرد که روش‌های سم‌زدایی هر 12 ساعت انجام شوند.
عوارض جانبی هموپرفیوژن
دستگاه‌های هموپرفیوژنِ مدرن برخی از عوارض مربوط به ذرات زغالِ بدون روکش مانند فرسایش، آزادسازی ذرات و واکنش‌های خون به مواد زیست‌سازگار را ندارند. این موارد با پوشش پلیمری زیست‌سازگار، ریزپوشانی و روش‌های شست‌وشوی تجاری حل شدند.
برخی از عوارض جانبی گزارش‌شده، حتی با دستگاه‌های هموپرفیوژن مدرن، عبارت‌اند از:
- لکوپنیِ موقتی ناشی از فعال شدن کمپلمان با تماس سطحی
- حاشیه‌گزینی لکوسیت‌ها مشابه همودیالیز
- کاهش جزئی فیبرینوژن و فیبرونکتین
- جذب یا فعال شدن فاکتورهای انعقادی
- هیپوکلسمی، هیپوفسفوتمی، هیپوگلیسمی
- هیپوترمی
موارد منع مصرف
هیچ منع مصرف شناخته‌شده‌ای برای هموپرفیوژن وجود ندارد. با این حال به دلیل اختلالات انعقادی مشاهده‌شده در بیماران تحت درمان هموپرفیوژن، بیماران مبتلا به نوع حاد ترومبوسیتوپنی، لکوپنی یا سایر اختلالات انعقادی باید به‌دقت تحت‌نظر باشند.
منبع:
